KIŞ HAZIRLIKLARI II   - TEZEK YAPMA-GAZEL SÜPÜRME

 

TEZEK YAPMA

     Ununu, Bulgurunu yapanlarda  sıra ısınmak için odunlara ve tezeklere gelirdi. Hayvanı olan tezek yapmak için hayvan dışkılarını bir kenara topladıktan sonra tabakhaneden Melle (deride kullanılan mercimek büyüklüğündeki palamut artığı) bulmak için tabakhanecilerle görüşüp melle temin ederdi. Kimileri sadece melleden kimisi hayvan dışkısı (ters) dan yapar ancak geneli dayanıklı olur daha iyi ısıtır düşüncesi ile hayvan dışkısı ile melleyi karıştırıp  tezek yaparlardı. Karıştırılan hayvan dışkısı ve melle iyice çiğnenerek kıvamına gelince ya özel tezek yapmak için yapılan aparat veya kerpiç kesmede kullanılan GELİF çoğunluk ise sofraların altına konulan KASNAK’la tezek yapardı. İyice kıvama gelmiş olan karışım gelife veya kasnağa doldurulup üzeri düzeltilir ve kurumaya bırakılırdı. Bu işlem için genelde mahalle harmanları kullanılırdı. Evinin hayadı müsait olanlar ise hayatlarında yapar kuruyan tezekleri taşımak için uğraşmazlardı. Harmanlardaki ekinler kaldırıldıktan sonra mahalle harmanları tezek deposuna döner bir çok mahalle harmanında  yapılan tezekler tüm harmanı kaplar zemini göremezdin. Kurumakta olan tezekler çevrilerek her bölümün iyice kuruması sağlanır. Kuruyanlar bir kenara istiflenip evlere taşınıp ambarlarda kış için saklanırdı. Hemen hemen her evde hayvan olduğu için bir çok aile tezekle ısınmaya çalışırdı. Bazı aileler ise  tezek yapmak için uğraşmaz hayvan dışkılarını döktükleri yerde kuruyanları alır istifler bu şekilde tezek ihtiyacını karşılardı. Bazıları ise evin veya bahçenin duvarlarına çarparak hayvan dışkısının kurumasını bekler kuruyan dışkıları yığın yaparak kış hazırlıklarında yakacak bölümünü tamamlamış olurdu. Hayvanların toplu halde güdüldüğü sığıra sürme yapıldığı zamanlara ise hayvanların toplu olarak geçtiği sokaklarda çocuklar kadınlar ellerinde ağız kısımları açılmış teneke ile bekler ve hayvanın dışkılamasını görünce koşarak hayvan dışkısını tenekeye doldurarak biriktirir belirli miktara ulaşınca tezek yaparlardı. Hayvanlar geçerken dışkılama yapacağını bilir ve bir birlerine bağırarak haber verirdi. Sarı inek benim, boynuzu kırık çamız benim diye hayvanları sahiplenirdi. Kim hangi hayvanı sahiplendiyse başka birisi onun peşinden gitmezdi. Sabahları hayvanların geçtiği sokaklarda ayrı bir telaşa sebep olan bu olay sığıra sürme işleri bittiğinde kalmazdı.

 

     GAZEL SÜPÜRME

     Havaların sıcak olduğu dönemlerde tezek yapılır. Tezek işi bittikten sonra havaların soğumaya başlayıp yapraklar dökülmeye başlayınca ise GAZEL süpürme işi başlardı.

     Mahalle fırınlarında ekmek yapmak için yakılmak üzere bahçelerden gazeller süpürülür evlerde odunlukların yanlarına ayrılmış olan gazelliklere depolanır  ekmek yapılacağı zaman fırınlara gereği kadar çuvallarla taşınırdı. Havalar soğuyup ağaç yaprakları kuruyup döküldüğünde tüm bahçelerde gazel süpürme talaşını görebilirdin. Ekim ayı ortalarından itibaren bahçeler şenlenir herkes yapabildiği kadar gazel toplamak için cana başla çalışıp gazelliklerini gazelle doldurup kışın ekmek yaparken sıkıntı çekmek istemezdi. Evlerde odun koyulması için ayrılan alanın küçük bir kısmı ise gazellik adı altında ayrılır gazeller buraya doldurulup tepeleme yıgılırdı. Tekrar gazel süpürme zamanı gelene kadar yeterli olacak kadar depolanırdı. Bahçelerden süpürülen gazeller hafif olduğu için hararlara(çuvalın büyüğü) doldurulup taşınırdı. Sabah erken saatte gidilir gazeller süpürülürdü. Eğer geç kalınırsa ihtiyacı olan kişi gider süpürür bahçe sahibine bir şey bırakmazdı. Çok eskilerde tüm bahçeler duvarlarla çevrili iken fazlaca giren olmadığı için daha sonraları bahçe duvarları yıkıldığından isteyen rahatça girip gazel süpürebiliyordu. Kış hazırlıklarında gazel süpürmenin ayrı bir yeri vardı.