Mesut ÖZERDEN YAĞCILAR ARASTASI
Yazı Detayı
13 Eylül 2021 - Pazartesi 01:52
 
YAĞCILAR ARASTASI
Mesut ÖZERDEN
yalvacfm@hotmail.com
 
 

YAĞCILAR ARASTASI

 

     Yalvacımız için haşhaş ekimi de hayati öneme sahip, çok değerli bir tarım faaliyetiydi. Arazi yapısı, havası, toprağımızın aroma katkısı gibi özelliklerden dolayı geçmişte epeyce bir haşhaş ekimi yapılırdı. Haşhaş bitkisinin çok yönlü faydaları da dikkate alındığında çiftçilikle uğraşan insanlarımız için az çok demeden ekilen bir bitki idi haşhaş. Sadece yağı için ekilmez, sütü, sapı, kellesi, küspesi ayrı ayrı işe yarardı. Kendi ürettiği bir bitkinin nimetlerini de kolaya çevirmek için yağcılık da bir meslek kolu olarak YAĞCILAR ARASTASINDA icra ediliyordu. Birkaç dükkândan meydana gelen ve bir sokakta toplanan yağcılık/yağ çektirme işleri geçmiş hayatımızda epey yer tutardı. O mis gibi haşgeş yağının kokusu da çarşıyı tutardı. Kızartılan haşgeş yağının lezzetine de doyum olmazdı.

     Haşhaşların ekildiği ve yemeklerde haşhaş yağının kullanıldığı yıllarda Kaşmahalle’den Okkalar sülalesinden kardeşlerin yaptığı haşhaş yağı çıkarma işinin yapıldığı sokağa Yağcılar Arastası adı verilmiştir. Okkalar sülalesinden Mehmet ve Emin ÖZEK kardeşlerin yanı sıra Leblebicilerden yağcı Kadir KURUCU, Lütfi DÜLGERBAKİ ve Kara Mehmet lakaplı yağcı Mehmet DEMİRKILINÇ Yalvaç’ta bilinen yağ çekenlerdir.

      Devlethan camisinden batı istikametine inerken eski belediye caddesinin kestiği sokaktan üçgen apartmana kadar olan sokak yağcılar arastası olarak bilinir.

      Yağ çekme dükkanları haşhaşların kavrulduğu bir ocak ve haşhaşların sıkıştırılarak yağlarının çıkarıldığı bir presten ibaretti. Haşhaşlar tarlalara ekilip büyüdüğünde daha tazeyken sütü alınır sonrasında olgunlaşması beklenirdi. Süt alma işi gül toplama kadar dikkat isteyen, meşakkatli ama zevkli bir çalışmaydı. Olgunlaşınca uç kısımları kırılarak içerinden çıkarılan haşhaşlar yağcılar arastasın da yağ çekenlere getirilip teslim edilirdi. Yağ çekenler ise ocakta haşhaşları ısıtarak/kavurarak yağ çıkarılacak ısıya eriştiğinde çuval içerisin de  mengenenin haznesine  koyup, mengeneyi hareket ettirmekte kullandığı uzun ağacı mengenedeki yerine takarak sıktırmaya başlar. Çuval içerisinde sıkışan haşhaştan yağlar süzülerek mengene altındaki hazneye dökülürdü. Haşhaşını götürenler, yağ çekenlerle iki şekilde anlaşılırdı. Birincisi yağ çekme karşılığında haşhaşın kalan kısmını küspe olarak bırakmak, diğeri ise yağ çekme parasını ödemek şeklindeydi.  Yağı alınan haşhaştan kalan kısım hayvanların beslemesi için küspe olarak sıkıştırılır ve daha sonra parçalara ayrılarak yem olarak hayvanların beslenmesi için kullanılırdı.

     Presteki hazneye dökülen yağlar haşhaş yağı için kullanılmaya ayrılmış testilere veya şişelere doldurulup yemeklerde kullanılırdı. Mekanik Presle yağ çıkarılırken daha sonra elektrikli presler kullanılmaya başlamıştı. Mekanikten kurtulunca imalat kolaylaşmış yağ çıkarmak için insan gücüne gerek kalmamıştı. Mekanik presle belirli miktarda haşhaş çekilirken Elektrikli presle daha fazla haşhaş yağı çıkarmaya başlamıştı. Bu nedenle mekanik presle çalışanlara kimse rağbet etmiyordu. Mekanik presle yağ çekenler birer birer mesleği bırakmışlardır.

     Uzun yıllar haşhaş yağı yiyerek büyüyenler daha sonra ay çiçek yağı ile tanışmışlardır. Haşhaş üretimin yapıldığı yıllarda haşhaş yağı çekenler çok iyi kazanç sağlarken, daha sonra ayçiçek yağının tüketilmeye başlamasıyla ve haşhaş üretiminin kısıtlanmasıyla iş yerlerinin kapısına kilidi vurmuş ve arastada yağ çeken kalmamış sadece ismi anılarda kalmıştır.

     Haşhaş yağı tüketenler morfine karşı daha dayanıklı oluyordu. Ameliyatta, diş çekiminde haşhaş yağı tüketenlere daha fazla morfin vermek gerekliydi. Dişçiler eskiden sorarlardı, “haşhaş yağı yedin”mi diye. Şimdi ise haşhaş yağı bulunmadığı için sormaya gerek kalmamıştır şeklinde bir söz, bir bilgide dilden dile dolaşırdı. Burada anlatılan haşhaş yağının insan sağlığına katkılarıydı. Sağlıklı beslenme ve ağrı giderici özelliğiyle bilinirdi haşgeş yağı.

     Zamana yenik düşen mesleklerden yağ çekenlerin bulunduğu Yağcılar Arastası yağcılar olmadığından sadece adını taşımaktadır. Buradan da bize kalan “Adı kaldı Yadigâr” şarkısı gibi görünüyor.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 
Etiketler: YAĞCILAR, ARASTASI,
Yorumlar
Yazarın Diğer Yazıları
11 Temmuz 2022
KAMYONLAR, KAMYONLARLA NAKLİYE II
04 Temmuz 2022
KAMYONLAR, KAMYONLARLA NAKLİYE I
27 Haziran 2022
BİNLERCE YILDIR YALVAÇ'A HAYAT VEREN SU ÇIKTIĞI SUYU
19 Haziran 2022
TARLALARIN SÜRÜLMESİ-EKİLMESİ-YOLUNMASI-BİÇİLMESİ
12 Haziran 2022
ÜZÜM BAĞLARI
05 Haziran 2022
ELMA BAHÇELERİ II
29 Mayıs 2022
ELMA BAHÇELERİ
23 Mayıs 2022
GEÇMİŞ ZAMAN OLUR Kİ
16 Mayıs 2022
YAZILARIMIN BİRİNCİ YILI DOLMUŞ
08 Mayıs 2022
RAMAZAN BAYRAMLARI-II
01 Mayıs 2022
RAMAZAN BAYRAMLARIMIZ I
24 Nisan 2022
İHBAR BİLLEZİ-HACI İBRAHİM EFENDİ
18 Nisan 2022
CENAZE NAMAZI VE DEFİN İŞLEMLERİ II
11 Nisan 2022
70 LERDEN GÜNÜMÜZE VEFAT EDENLERİN CENAZE İŞLEMLERİ I
03 Nisan 2022
RAMAZANLARIMIZ NE GÜZELDİ
27 Mart 2022
YALVAÇ'IMIZIN YETİŞTİRDİĞİ İNSANLARI TANIYOR MUYUZ, DEĞERLERİNİ BİLİYOR MUYUZ?..
22 Mart 2022
RESİMLİ ROMANLAR SAYESİNDE OKUMAK
14 Mart 2022
HACI PİLAVI
07 Mart 2022
YALVAÇ OTOGARLARI II
28 Şubat 2022
YALVAÇ'IN OTOGARLARI I
20 Şubat 2022
YALVAÇTA ÜNİVERSİTE-OKULLAR-KILIÇARSLAN KAMPÜSÜ-YERLEŞKESİ
14 Şubat 2022
BÜYÜK ÇARŞI YANGINLARI
06 Şubat 2022
AKŞEHİR BELİ-YALVAÇ’IN AKŞEHİR’LE OLAN BAĞLANTISI
31 Ocak 2022
KİMİNİN DELİ, KİMİNİN VELİSİ; VASFİ
23 Ocak 2022
ELEKTRİK ÜRETİMİ
17 Ocak 2022
SU DEĞİRMENLERİ-2
10 Ocak 2022
SU DEĞİRMENLERİ
03 Ocak 2022
MAHALLE TAKIMLARI
27 Aralık 2021
ESKİLERDE YILBAŞI
19 Aralık 2021
YÖRÜK NE DEMEKTİR
13 Aralık 2021
MUSALLA
06 Aralık 2021
DOĞAL HAYAT
28 Kasım 2021
İYİ BİR İNSAN TANIMIŞIM: YUSUF BİLGE BÜYÜKBOYACI
22 Kasım 2021
MAHALLE FIRINLARI
15 Kasım 2021
BAKIŞIN MUTLULUGUNU BELİRLER
08 Kasım 2021
RAMPALI ÇARŞI
01 Kasım 2021
HAN
25 Ekim 2021
ÜZÜM BAĞLARI
17 Ekim 2021
KIŞ HAZILRLIKLARI IV PASTIRMALIK
11 Ekim 2021
KIŞ HAZRLIKLARI III ODUN HAZIRLIĞI
03 Ekim 2021
KIŞ HAZIRLIKLARI II - TEZEK YAPMA-GAZEL SÜPÜRME TEZEK YAPMA
26 Eylül 2021
70 Lİ 80 Lİ YILLARDA KIŞ HAZIRLIKLARI I
20 Eylül 2021
YALVAÇ EVLERİ
06 Eylül 2021
DEMİRCİLER ARASTASI
30 Ağustos 2021
30 AĞUSTOS ZAFER BAYRAMI
16 Ağustos 2021
AYAKKABICILAR ARASTASI
09 Ağustos 2021
KÜLTÜR MERKEZİ
01 Ağustos 2021
BAKIRCILAR ARASTASI
23 Temmuz 2021
DÜNDEN BU GÜNE HÂLİMİZ (HÂL/SEBZE BAZARI)
19 Temmuz 2021
NOSTALJİ-KURBAN BAYRAMLARI
12 Temmuz 2021
ESKİLERDE NE BULDUM II
05 Temmuz 2021
ESKİLERDE NE BULDUM-I
27 Haziran 2021
ORTAYI NE ZAMAN BULACAĞIZ
21 Haziran 2021
HAYATI YAŞAMAK GEREKİR
14 Haziran 2021
SILA-İ RAHİM -BULUŞMA GÜNLERİ-
07 Haziran 2021
MUSTAFA BÜYÜKKUTLU (BİYOGRAFİSİ)
31 Mayıs 2021
MUSTAFA BÜYÜKKUTLU
24 Mayıs 2021
BİZİM 19 MAYISLARIMIZ
17 Mayıs 2021
ÇINARALTI
10 Mayıs 2021
TABAKHANE
04 Mayıs 2021
DALDAN DALA
Haber Yazılımı